Karaciğer büyümesi ile ilgili bu rehberde karaciğer yağlanması nedir ve belirtileri nelerdir sorularının cevaplarını öğrenebilirsiniz.
Karaciğer yağlanmasının tedavisi nasıl olur, karaciğer yağlanmasına ne iyi gelir ve örnek diyeti nasıl olur yazımızın ilerleyen bölümlerinde açıkladık.
Sürekli yorgunluk problemi yaşayan aşırı kilolu insanlarda, yeterli ve dengeli beslenmeyen ve genellikle şeker içeren yiyecekler tüketenlerde karaciğer yağ tutabilir. Peki bu durum nasıl ortaya çıkıyor ve önlemek için ne yapmalıyız? İşte cevabı
Karaciğer Yağlanmasına Ne İyi Gelir?
Süngerimsi bir yapıda olan karaciğer midenin sol tarafında yer almaktadır. Temel görevi vücuttaki zehirli maddeleri atmaktır. Bunun dışında karbonhidrat protein ve yağ metabolizmasını düzenler.
Kandaki şekeri glikojene çevirir ve depolar.
Görevleri;
- Sindirim sırasında ince bağırsaktaki yağların parçalanmasını yardım eden safra üretimi
- Kolesterol üretimi
- Kanın pıhtılaşmasını düzenleme
- İhtiyaç duyulduğunda glikozu depolama ya da bırakma
- Kan plazmasındaki bazı proteinlerin üretimi
- Demir kullanımı için hemoglobini düzenleme
- Kanı ilaç ve diğer zararlı maddelerden temizleme
- Zararlı amonyağın üreye dönüştürme
- Kandaki bakterileri temizleme ve bazı bağışıklık sistemi faktörlerini üreterek direnç kazandırma
- Fazla bilirubini temizleme
olarak sıralanabilir. İşte bu kadar önemli görevleri olan bir organın yağlanması çeşitli problemlere neden olabileceği için iyi bilinmesi gerekir.
Karaciğer Yağlanması Nedir?
Karaciğer hücrelerinde biriken yağ oranı yüzde onun üzerine çıktığında bu durum ortaya çıkar yani organ hücrelerinde yağ birikmesi durumudur.
✓ Bir çok nedene bağlı olarak gelişen bu durum İngilizcesiyle “fatty liver” tıp dilinde steatosis olarak adlandırılmaktadır.
✓ Organda belirli miktarda yağ bulunması normal iken, yağlanma durumunda ağırlığı yüzde 5 ile yüzde 10’u arasında daha fazla olmaktadır.
Karaciğer büyümesi ise yağlanma sonucunda organın hacminde ve kütlesinde artış olarak büyümesi olarak tanımlanabilir. Yağ oranının fazlalaşması ve buna bağlı olarak ağırlığının artmasıdır.
Neden Olur?
Aşırı kilo alma ve şişmanlık problemlerinde aşırı şekerli ve karbonhidratlı bir beslenme programı takip edildiğinde kısaca kaliteli beslenme kurallarına uymayan bir beslenme programı uygulandığında bu problem oluşabilir.
✓ En önemli nedeni sağlıklı beslenme kurallarına uymamak ve sağlıksız yiyeceklerin tüketilmesidir.
✓ Aşırı şeker ya da karbonhidrat içeren yiyecekler ile dolu bir beslenme programı uygulanıyorsa karaciğer alınan bu fazla şekeri glikojen olarak depo eder.
✓ Yüksek şeker içeren alkol kullanımında da önce yağlanma ilerleyen zamanlarda da Siroz hastalığı gelişebilir.
✓ Kandaki şeker miktarı arttıkça ya da daha aşırı bir şekilde karbonhidratlar tüketildiğinde aynı zamanda trigliserid adı verilen kan yağları da artış gösterecektir. Bu durumda trigliserid yüksekliği oluşacaktır.
✓ Karaciğer, iltihabi dengesizliği ortadan gidermeye çalışacak ve hücrelerde yağ birikimi oluşmaya başlayacaktır.
Bazı hastalıklara bağlı olarak da gelişebilir: Bu hastalıklar şeker, sarılık ve Wilson hastalığı olarak sıralanabilir. Nedenleri;
-
- Trigliserid ve kötü kolesterol yüksekliği gibi “hiperlipidemi” adı verilen kan yağlarının normal değerden saparak yükselmesi durumu
- Aspirin ve steroid gibi maddeler içeren bazı ilaç tedavilerinin yan etkileri
- Aşırı alkol tüketimi
- Obezite ve aşırı şişmanlık
- Şeker yani diyabet hastalığı
- Genetik yatkınlık olması,
- Hızlı bir şekilde kilo kaybı
olarak sıralanabilir. Yine özellikle antibiyotik kökenli bazı ilaçların karaciğer yağlanmasına neden olduğu da tespit edilmiştir. Şimdi belirtileri nelerdir onlara göz atalım.
Karaciğer Yağlanması Belirtileri Nelerdir?
Genelde kendini belli etmeyen bu durum için mutlaka doktor kontrolü şarttır.
Tam kan sayımı gibi bazı tahliller ile teşhis edilebilir. Ayrıca diğer hastalıkların tedavisinde kullanılan ultrasonlardan da anlaşılabilmektedir.
İlk başlarda belirti vermeyebilir ancak yağlanma ilerledikçe yorgunluk ve halsizlik durumları, iştah kaybının gelişmesi, kilo kaybı sonucunda zayıflık, mide bulantısı, kararsızlık ve konsantrasyon gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
Karaciğer Yağlanmasına Ne İyi Gelir?
Her hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da daha erken teşhis hastalığın anlatılmasında ve önlem alınmasında çok önemlidir. Aslında bu hastalık alacağınız bazı tedbirlerle ortadan kaldırılabilecek bir hastalıktır.
✓ Tahlil yaptırılmadan kesin sonuca varılması mümkün olmasa da bazı risk faktörlerini iyi değerlendirmek gerekir.
✓ Kişi şişmansa, aşırı alkol kullanıyorsa, yediklerine içtiklerine dikkat etmiyor da sürekli karbonhidrat içeren besinlerle besleniyorsa yağlanma söz konusu olabilir.
✓ Hareketsiz bir hayata sahipseniz bu hastalığın riski yüksek olacağından doktora gidip muayene olmakta yarar olacaktır.
✓ Doktora gittiğinizde bu risk faktörlerini değerlendirerek tam kan sayımı isteyebilir.
Tahlillerinin sonucunda yağlanma olduğu tespit edilen hastalar bazı önlemler alarak ya da bazı sağlıklı yaşam kurallarına uyarak bu sorunu minimize edebilir.
Problemi olmayan insanlar bile aşağıdaki kurallara uyduğu takdirde karaciğer yağlanması hastalığına yakalanma riskini en aza indirebilirler.
Karaciğer Yağlanması Nasıl Geçer?
Alınması gereken en önemli tedbir sağlıklı ve kaliteli beslenmektir. Ya da başka bir ifadeyle sağlıklı yaşam kurallarına uygun hareket etmektir. Peki, ama bunlar için ne yapmamız gerekir?
✓ Aşırı kilonuz varsa doktora gitmeli ve muayene olmalısınız. Şeker içeren yiyeceklerden uzak durmanız ya da onları mümkün olduğunca sınırlandırmanız etkili bir çözüm olabilir.
✓ Ekmeği azaltmak hamur işlerinden uzak durmak kola gazoz, meyveli soda gibi gazlı ve şeker oranı yüksek olan içecekleri tüketmemek de alınacak önlemlerin başında gelir.
✓ Yakalanmamak için yapılan önemli bir yanlış konusunda dikkatli olmanız gerekiyor.
✓ Dışarıda yemek yemeyi alışkanlık haline getirenler gazlı içecekler içmeseler de hazır meyve suları içebiliyorlar.
- Hazır meyve suları da zararlıdır. Zira içindeki şeker miktarları en az gazlı içeceklerdeki kadardır.
✓ Yemekle birlikte herhangi bir sıvı tüketmek sağlıklı değildir.
- Asidoza neden olur. O nedenle yemeklerden 30 dakika önce ya da sonra sıvıları tüketmeniz daha sağlıklıdır.
✓ Yemeğin yanında bir şey içmek istiyorsanız su, ayran ya da kefiri tercih edebilirsiniz.
- Suyun içinde hiç şeker ya da karbonhidrat yoktur, enerjisi sıfırdır, ayranların ise 250 mililitre sizde genelde 5-6 gram karbonhidrat bulunabilir ki bu oran gazlı içeceklerle ve meyve suları ile karşılaştırıldığında çok azdır.
✓ Tüm uzmanların tavsiye ettiği şekilde sebze ağırlıklı, protein açısından zengin ve lifli beslenmek bu sorunu ortadan kaldırmak için çok faydalı olabilir.
- Siroz düzeyine yaklaşmış hastalar için doktor tarafından önerilen beslenme programı uygulanmalıdır.
✓ Günde bir bardak kahve içmek, kemiklerin içerisine bir çay kaşığı kadar zerdeçal eklemek ve günde bir bardak zencefilli çay içmek iyi gelebilir.
✓Biraz daha enerjik olur, çok kilolu iseniz ve herhangi bir sağlık probleminiz yoksa spor salonuna yazılıp fitness ya da vücut geliştirme yapabilirsiniz.
✓ Kardiyo antrenmanları ile karaciğer yağlanma riski de azaltılabilir ancak sporları yaparken protein tozu ya da karbonhidrat tozu kullanmaktan kaçınmalısınız. Bununla ilgili protein tozu kilo aldırır mı başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.
✓ Vücudumuzdaki kas kütlesi arttıkça alınan fazla enerjilerde kaslarda harcanabilir.
✓ Kurtulmak için illaki fitness ya da vücut geliştirme sporu ile ilgilenmeniz gerek yoktur. Her gün yarım saat hafif tempolu bir yürüyüş 25-30 dakika yüzme gibi sporlarda yapılabilir.
✓ 2017 yılında hayatını kaybeden ünlü vücut geliştirmeci Rich Piana otopsi raporunda karaciğer yağlanması, beyin ödemi, tıkanmış böbrek, tıkanmış tiroid, karında protein içeren sıvı birikimi tespit edildi.
✓ Kas yapmak ya da kilo almak amaçlı takviyeleri doktor denetiminde kullanmanız gerektiğini unutmayın ve anabolik steroid gibi maddelerden kesinlikle uzak durun.
Yapılan araştırmalar, karaciğer yağlanması problemlerinin ortadan kaldırılmasında ketojenik diyet listelerinin oldukça olumlu sonuçlara verdiğini ortaya koymuştur.
