Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Ve Tedavisi

Besin zehirlenmesi rehberinde gıda zehirlenmesi belirtileri nelerdir, kaç saatte belirli olur, tedavisi nasıldır ve özellikle tavuk yedikten sonra ortaya çıkan durumlarda ne yapmak gerekir yazımızın devamında açıklıyoruz.

Bazen tatil için gittiğiniz bir otelde, bazen kendi evinizde, bazen de bir okul kantininde yediğiniz yiyeceklerden sonra besin enfeksiyonları ile karşı karşıya kalabilirsiniz.

Besin zehirlenmeleri nedenleri ve korunma yolları hakkında bilgi sahibi olmak bu tür problemleri yaşamamak için hayati bir önem taşıyor.

Gıda zehirlenmesi denilince akla ilk gelen tavuk zehirlenmesi kaç saatte belli olur öğrenerek bu tür bir durumla karşılaşmanız durumunda neler yapmanız gerekiğini öğrenmek istersiniz, öyle değil mi?

Gıda Zehirlenmesi ve Belirtileri

Yediğiniz bir yiyecekten sonra karnınız aniden ağrımaya mı başlayabileceği gibi bu süre 48 saate kadar da çıkabilir. Belirtilerin ortaya çıkma süresini yiyeceklerdeki mikrobun türü belirler.

Yumurta içeren mayonez ve salam gibi işlenmiş etlerde belirti süreleri:

• 5-6 saate kadar uzarsa Shigella ve stafilokok mikropları
• 7-17 saate kadar uzarsa Clostridium mikropları etkilidir denilebilir.

Tavuk etlerinde ise bu süreler 5-45 saat arasında değişebilir. Yani az pişmiş tavuk eti yedikten 45 saat sonra bile aniden gelişen bir karın ağrısı, ishal ya da kusma gibi problemler ile karşı karşıya kalabilirsiniz.

Gıda Zehirlenmesi Nedir ve Nasıl Oluşur?

Gıda zehirlenmesi, kirlenmiş yiyeceklerin yenmesiyle oluşan bir hastalıktır ve besinlerin genellikle Salmonella ve Escherichia coli adı verilen bakterilerle nörovirüs adı verilen virüslere maruz kalması sonucunda ortaya çıkar.

Besin zehirlenmesi, son kullanma tarihi geçmiş ya da geçmemiş mikroplu ve virüslü yiyeceklerin ya da az pişirilen gıdaların tüketilmesi sonucunda oluşan zehirlenmelere besin enfeksiyonları olarak da tanımlanabilir.

Gıda enfeksiyonlarının ortaya çıkmasında;

✓ Bakteriler (E. E. coli , Listeria ve Salmonella, Campylobacter ve CBotulinum ya da botulizm)

✓ Parazitler (Toxoplasma)

✓ Virüsler (Norovirüs, Sapovirus, Rotavirüs ve Astrovirüs) etkili olabilir.

✓ Campylobacter ve C Botulinum ise ölümcül bakterilerdir.

Gıda Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?

Buzdolabının yaz dönemindeki ayarının hala kış döneminde olması kısacası buzdolabının çalışmaması nedeniyle uygun sıcaklık koşullarının oluşmaması gıdaların bozulmasına neden olabilir.

• Yaz aylarında daha sık görülebilmektedir, nedeni ise fazla sıcaklığın ya da başka bir ifadeyle uygun olmayan ortam sıcaklığının besinlerdeki mikropların üremesi için uygun bir ortam oluşturmasıdır.

Yazın saklama koşullarındaki sıcaklıkların üstünde kalan gıdalardaki mikrop oranı yükseleceği için gıdalar zehirlenmeye neden olabilir.

• Yanlış pişirilme şekilleri de bu duruma sebebiyet verebilir. Örneğin mangal yaparken dana etinin ya da tavuk etinin ise maruz kalması halk dilindeki ifadesiyle yiyeceğin is çalması ciddi zehirlenme vakalarına neden olabilir.

Et gibi hayvansal gıdalar mikropların üremesi açısından uygun ortamlar oluşturacakları için bu tür besinlerin pişirilmesinde çok dikkatli olmak gerekir.

• Etleri aşırı pişirmek ne kadar zararlı ise bu tür gıdaları az pişirmek de o kadar zararlıdır yani dana eti, tavuk eti, balıketi, hindi eti gibi gıdaların az pişirilmesi mikropları öldürmez.

Gıda zehirlenmelerinin bir başka nedeni de hijyen kurallarına dikkat edilmemesidir. Yiyeceklerin kirli tabaklara konulması, uygun saklama koşullarında muhafaza edilmemesi, tırnakları uzun kirli ellerle temas etmesi yiyeceklerdeki mikrop oranını artıracaktır.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

Yemekhane ve kantin gibi aynı tür besinlerin birçok kişi tarafından yenildiği ortamlarda yiyecekleri yiyen herkes bu durum ile karşı karşıya kalabilir; ancak unutulmamalıdır ki her insanın yapısı aynı değildir ve bazı insanlar daha hassas olabilir.

• Karnınız aniden ağrımaya başladı ise ve buna ilaveten mideniz de bulanıyorsa, mide bulantısı sonucunda kusma varsa ve tuvalete gittiğinizde ishal olduğunuzu gözlemlediyseniz gıda zehirlenmesi olma ihtimaliniz yüksektir ve acilen doktora gitmeniz gerektir.

Sizinle aynı yemeği yiyen kişilerde de aynı değişimler meydana geldiyse olasılık daha da yüksektir. Hiç vakit kaybetmeden bir hastaneye başvurmanız gerekir. Doktora gittiğinizde doktor size hangi besinleri ne zaman ben ne kadar yediğinizi sorabilir.

Doktorun sorduğu sorulara net ve doğru cevaplar vermek, tedavinin olumlu yanıt verebilmesi açısından çok önemlidir. Çünkü her mikrobun etki süresi aynı değildir. Bu nedenle yiyeceklerin kaç saat önce yenildiğinin doğru bir şekilde doktora bildirilmesi gerekir.

Doktor sizde hangi tür mikrobun zehirlenmeye neden olduğuna karar verdikten sonra gerekirse antibiyotik tedavisi veya serum tedavisi uygulayacaktır.

En çok görülen gıda zehirlenmesi belirtileri; 

• Midede oluşan bulantı hissi
• Bulantı sonrası kusma
• Sulu ishal olma
• Karında meydana gelen ağrılar
• Karında oluşan kramplar
• Vücut sıcaklığının yükselmesi yani ateştir.

Gıda zehirlenmesinin en yaygın belirtileri, bir çok kaynakta mide bulantısı, kusma ve ishal olarak ifade edilmektedir. O halde bu üç belirti söz konusu olduğunda dikkatli olmak ve hemen doktora gitmek hayati bir öneme sahiptir.

✓ Enerji ve güç eksikliği, iştah kaybı, kas ağrıları ve titreme gibi belirtiler de yiyeceklerden bulaşan enfeksiyonların habercisi olabilir.

Nadir olarak görülen terleme, baş dönmesi, göz yaşarması, aşırı tükürük, bilinçsel karışıklık, kısmi konuşma, görme kaybı ya da bulanık görme, yutma güçlüğü ve ağız kuruluğu gibi reaksiyonlar ise daha ağır bir besin zehirlenmesi şeklinde yorumlanabilir. Bu durumda botulizm gibi bakterilerden şüphe edilebilir.

Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’na göre gıda zehirlenmesi belirtileri 30 dakika ile 72 saat arasında ortaya çıkarak kendini gösterebilir.
Yukarıda sayılan belirtilerin bir ya da birden fazlası özellikle kanlı ishal, boyundaki sertlik durumları, geçmeyen çok şiddetli baş ağrısı ya da yüksek ateş gibi bulgular 1 günden fazla sürüyorsa acilen doktora gitmek gerekir.

• Kusma ve dışkı kontrolünü sağlayamama ya da ishal
• Dışkıda kan ya da kanlı kusma
• Üç günden fazla süren ishal
• Aşırı ağrı ve şiddetli kramp
• Aşırı susama, ağız kuruluğu, hiç idrara çıkamama ya da çok az çıkma ve güçsüzlük, sersemlik ve baş dönmesi
• Bulanık görme ve karıncalanma

gibi belirtiler ciddi olup hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.

Gıda Zehirlenmesi Tedavisi

Belirtiler kendini hemen gösterebileceği gibi 3 gün içinde bile ortaya çıkabileceği için mide bulantısı ya da ishal gibi durumlarda ilk yirmi dört saate kadar mide bulantısı ya da ishale karşı iyi gelen ilaçlar alınmamalıdır. Aksini yapmak belirtilerin fark edilmesini önleyeceği için doktora gitmekten alıkoyabilir.

• İshal durumunda bazıları su içmez, aksine ishal olunca vücut çok su kaybeder. Bu nedenle ishal varsa bol bol temiz su içmeniz gerekir.

Doktora gittiğinizde şüphesiz en bilimsel tedavi uygulanacaktır. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız ya da hala doktora gitmediyseniz ya da ileride böyle bir durumla karşılaşmamak için yapmanız gerekenler aşağıya sizin için listelendi.

• Bir kere son kullanma tarihi geçmiş gıdalardan uzak durmalısınız. Etiketleri okunmayan gıdalar asla tercih edilmemelidir.
• Kalitesinden şüphe ettiğiniz hiç bir yiyecek yenmemelidir.
• Bir ürün satın alırken Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından üretim izni olup olmadığını mutlaka öğrenmelisiniz.
• Salmonella bakterisi kökenli bir besin zehirlenmesi durumu ile karşı karşıya olduğunuz tespit edilmişse A vitamini ve kalsiyum fosfat takviyeleri doktor önerisi ile kullanılabilir.
• Eller sık sık yıkanmalı ve hijyen kurallarına uygun davranılmalıdır. Örneğin bir çok kişinin ellerinin dokunduğu tuvalet musluklarına ve kapılarına dokunduktan sonra kesinlikle yemek yemeyiniz. Mümkünse peçete kullanınız.
• Kırık yumurtalardan, açık ambalajlı yiyeceklerden ve açık satılan ürünlerden uzak durunuz.
• Eğer bir mekanda çok kişi yoksa oradan yemek yemek doğru bir tercih olmayabilir.
• Günde 13-14 bardak su içmek iyi gelebilir.

Besin zehirlenmesi gibi durumlarda bazı gıda takviyelerinin kullanımı faydalı olabilir.

✓ Günde 1-2 kapsül probiyotik içeren kapsül bağırsak hastalıklarını önleyebilir.

✓ A vitamini ve 750 mg kadar kalsiyum fosfat bazı enfeksiyonlara karşı koruma kalkanı oluşturabilir.

✓ Ispanak ve brokoli gibi alfa lipoik asit içeren güçlü antioksidanlar gıda zehirlenmesi problemlerinden daha az etkilenmenizi sağlayabilir.