İshale Ne İyi Gelir Ve İshal Nasıl Geçer?

İshale ne iyi gelir ve ishale iyi gelen yiyecekler nelerdir bu yazıda açıklıyoruz. Bebeklerde ve yetişkinlerde ishal nasıl geçer, tuvalete gitme rekoru kırdıracak kadar fazla olan ishali ne durdurur kısaca maddeler halinde açıklayalım.

Günlük yaşama konforunu oldukça olumsuz etkileyen ishal ya da diğer adıyla diyare aniden ortaya çıkabileceği gibi bazen aylarca bile sürebilir.

İki haftadan kısa sürenler akut, iki haftadan uzun sürenler ise kronik olarak nitelendirilir. Her iki tür de farklı nedenler ortaya çıkar.

Akut olanlar geçici olup genellikle yenilen sebze ve meyvelerden mikrop kapma sebebiyle olur. Uzun sürenlerde ise daha farklı nedenler vardır.

Hangi türde olursa bu yazıda ishale ne iyi gelir  işinize yarayacak şekilde kısaca açıklanacaktır ancak sağlık sorunlarında öncelikle doktorunuza danışmayı unutmayınız.

Yediğiniz yiyeceklerden ya da içtiğiniz sulardan bakteri, virüs ve mikrop kapma olasılığını hiç bir zaman aklınızdan çıkarmayınız.

Kısa süreli diyarelere neden olan enfeksiyonlar genellikle otel ve havuz gibi bir çok insanın kullandığı yerlerden kapılır. Örneğin salmonella ve shigella gibi bakteriler ile nörovirüs, adenovirüs ve rotavirüs gibi virüs türleri ishale neden olabilir.

Entamoeba gibi parazitler ve mantarlar da en önemli etkenlerdendir. O nedenle hastalığın tedavisinden ziyade bunu önlemek için tükettiğiniz yiyeceklerin hijyenik olmasına özen göstermeniz en doğrusudur. Ancak ne yaparsak yapalım herkesin başına gelebilir. Böyle bir durumda su gibi ishal nasıl geçer ayrıntılarıyla ele alalım.

İshale Ne İyi Gelir?

Bu soruyu cevaplamadan önce ne demek olduğunu açıklayalım. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre diyare, günde 3 veya daha fazla sulu, gevşek ve şekilsiz dışkı yapılması veya bireyin normalden daha sık tuvalete çıkması ve sıvı dışkı yapılması durumudur.

Bakteri, virüs ve parazit kökenli olabilir. Ayrıca  enfeksiyon sonucunda da gelişebilir. Özellikle hijyen koşullarının iyi olmadığı kirli yiyecek veya içme suyu ile bulaşabileceği gibi kişiden kişiye de geçebilir. 

Başka bir ifadeyle günde 3’ten fazla şekli olmayan ya da katı olmayan sıvı kaka yapılmasıdır. Çok ciddi bir hastalık olup çocuklarda ölüme bile neden olabilir. Özellikle geri kalmış ülkelerde çocuk ölümlerinin nedenleri arasındadır.

Neden Olur?

Birçok sebebe bağlı olarak gelişebilir. Özellikle yenilen gıdalardan, içilen sulardan, sindirim sistemindeki bir bozukluktan ve kullanılan ilaçlardan kaynaklanabilir.

✓ Şiddetli olursa sıvı kaybına yol açar ve yaşamı tehdit eder, özellikle yetersiz beslenen ya da bağışıklık bozukluğu olan küçük çocuklar ve insanlar diyareden daha çok zarar görebilir.

1. Beslenme bozuklukları:

Eğer kaliteli beslenme kurallarına uygun bir beslenme düzeniniz yoksa bu sorunla karşılaşabilirsiniz.

✓ Aşırı yeme, fazla unlu gıdaların yenmesi ya da bozulmuş gıdaların farkında olmadan tüketilmesi sonucunda meydana gelebilir.

✓ Gıda zehirlenmeleri ve konserve gibi besinler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Ancak bunlar genellikle kısa sürelidir.

2. Enfeksiyon kaynaklı

Tüketilen gıdalardan ve içilen sulardan bakteri, virüs, mantar ya da parazit gibi gözle görülmeyen mikroorganizmalar sindirim sisteminde ilerleyerek bağırsaklara kadar ulaşıp bağırsak ortamını bozarlar.

Bu durum özellikle yiyeceklerin hazırlanmasında ve tüketilmesinde hijyen kurallarına uyulmamasından kaynaklanmaktadır.

Yukarıda da ifade edildiği gibi bozulmuş gıdalar da bu rahatsızlığa neden olabilir. Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri satın almayınız ve bozuk gıdalardan uzak durunuz. Çünkü bu gıdalar bakteri üreten birer fabrika gibidir.

3.Çeşitli durumlar

Bazen sindirim sistemindeki bir bozukluk ya da enzim eksikliği, yumurta ve süt ürünleri gibi bazı gıdalara olan alerjiler  ve antibiyotik kullanımı da ishal yapabilir.

Böyle durumlar hayati bir önem taşıyacağından doktorunuza danışmanız gerekir. Ancak geçici ya da kronik olma durumuna göre sebeplerin iyi analiz edilmesi gerekir.

Her iki tür için etkili olan faktörler Tablo 1’de özetlenmiştir:

Geçici- Akut	Kalıcı- Kronik
Antibiyotik kullanımı Gıda zehirlenmeleri Kolit Salmonella ve shigella içeren yiyecekler Kabızlık önleyici ilaçların bilinçsiz kullanımı Kurşun zehirlenmesi Kontamine olmuş yiyecekler ve içecekler Clostridium bakterisi olan hastane gibi yerler	Şeker hastalığı Bağırsak veremi Tümör oluşumu Gıda hassasiyetleri Crohn hastalığı Guatr Bağırsak parazitleri Emilim bozuklukları

Tablo 1: Akut ve kronik ishalin nedenleri

Geçici ya da kalıcı olma durumlarına göre etkili olan faktörler ancak uzman bir hekim tarafından ortaya konmalıdır. Nedenler bilinince tedavi de daha kolay bir şekilde gerçekleşecektir.

Yapılması gereken hastalığa yakalandıktan sonra çözüm bulmak değil, hiç hasta olmamaya çalışmaktır. Bu nedenle sorunu meydana getiren nedenleri ayrıntılı bir şekilde yukarıda açıkladık.

Şimdi bebeklerde, çocuklarda ve yetişkinlerde ishale ne iyi gelir soruları ayrı ayrı cevaplandıracağız çünkü diyare ciddi bir problem ve çözümü de uzmanlık gerektirir.

✓ Eğer 2 günden daha uzun sürüyorsa hiç vakit kaybetmeden doktora görünmenizde fayda var.

Bebeklerde İshale Ne İyi Gelir?

Bebeklerin dışkıları mutlaka kontrol edilmeli ve böyle bir problem varsa hemen doktora gidilmelidir çünkü sorun geri kalmış ülkelerde bebek ölümlerinin en önemli nedenleri arasında gösterilebilir.

✓ Özellikle 2 yaş civarındaki bebekler için çok tehlikeli olabilir.

✓ Bebekte sulu dışkılama ile birlikte bir de yediklerini geri çıkarma, bulantı ve kusma da varsa hemen bebek hastaneye götürülmeli ve çocuk doktoruna başvurulmalıdır.

✓ Kusma ve diyare bebekte ciddi su kaybına neden olabilir. Bazı anneler çocuklarda sulu bir dışkı gördüklerinde su içermezler ki bu kesinlikle yanlıştır.

✓ Susuzluk bebeğin sağlığını ciddi anlamda tehlikeye sokar. O nedenle su içirmekten korkmayın. Acil olarak doktora götürün. Kulaktan dolma bilgilerle çözüm aramaya kalkışmayın.

Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Bebeklerde 1 günden fazla süren her ishalde çocuk doktoruna başvurmalı ve doktorun önerilerini uygulamalısınız. Eğer sulu dışkılama ile birlikte şu durumlar da söz konusu gecikmeden çocuk doktoruna başvurunuz.

• Ateşlenme- yüksek ateş
• Bulantı, kusma, yediklerini geri çıkarma
• Huzursuzluk durumu, sürekli ağlama ve inleme
• Ağızda, dilde ve dudaklarda oluşan kurumalar
• Gözlerde bulanıklık ve çökme gibi durumlar
• Geçici şuur kaybı
• İdrarın azalması

Çocuk doktoru kontrol ettikten sonra neler yapmanız gerektiğini ayrıntılı bir şekilde söyleyecektir. Çünkü bebekler ayrı bir uzmanlık gerektirir ve doktor kontrolü şarttır.

✓ Yetişkinlerde ne zaman tehlikeli olur sorusunun cevabı ise 4 günden fazla ve yukarıda sayılan belirtiler de varsa o zaman acilen önlem almak için doktora gitmek gerekir.

✓ Aslında bu süreyi beklemeden 3 gün içinde gidilirse çok daha kısa sürede kesin çözüm bulunabilir.

Bebeklerde İshali Ne Keser?

Eğer ateş yoksa, kusma yoksa, dışkıda kan yoksa, balgam yoksa, çocuğun keyfinde bir bozulma yoksa, ağlamıyorsa, huzursuz değilse ve  2 günde fazla değilse eczanelere danışabilirsiniz.

✓ Bebekler için kullanılan özel tozlar vardır. AST olarak adlandırılan ağızdan sıvı tedavisi hakkında eczaneden ya da sağlık ocağından bilgi alabilirsiniz.

✓ 6 aylıktan daha küçük bebeklerde yarı sulandırılmış ayran ya da mama, özel mamalar, muz, elma veya şeftali suyu verilebilir.

✓ 6 aylıktan daha büyük bebeklerde ise içine ekmek konulmuş yoğurt ya da ayran verilebilir. Çocuklarda bunlara ek olarak patates püresi  ve pirinç lapası da tedavide  doktor tarafından önerilebilir. Sağlık ciddiye alınmalı ve doktor önerisine dikkat edilmelidir.

Yetişkinlerde İshal Nasıl Geçer?

Vücudumuz su kaybedeceği için atılan suyun geri alınması gerekir. En başta da ifade edildiği gibi özellikle yediğimiz besinlerden kaynaklanabilen durumlarda bazı besinlerin tüketimi problemin çabuk geçmesinde etkili olabilir.

Su alımını artırmak ve posalı gıdalarla beslenmek gerekir. Ancak yüksek oranda lif içeren gıdalardan da uzak durmak gerekir. Çok yağlı ve sindirilmesi zor olan besinler beslenmek ishali daha da artırabilir.

✓ Acı biber, kara biber, alkol ve kafeinli gıdalardan uzak durulmalıdır.

✓ Sürekli devam eden, bulantı, kusma, ateş, dışkıda kan gibi durumlarla birlikte meydana gelen durumlarda hemen doktora başvurmalısınız ve kendiniz tedaviye kalkışmayınız.

✓ Çevrenizdekiler sizi hastalıktan kurtarmaya çalışırken önerdikleri bazı gıdalar ishalinizi daha da artırabilir. Bu kapsamda bilinçli olmak büyük önem taşımaktadır.

✓ Özellikle geç sindirilen besinler konusunda dikkatli olmalısınız. Bunlar sıvı dışkılamayı daha da çok tetikleyebilir.

✓ Sosis, salam, kızartmalar, mantar, pastırma, ton balığı, sardalya gibi sindirilmesi 5 saatten daha fazla süren besinlerin tüketimine ara vermenizde fayda var.

Ann Arbor Michigan Sağlık Sisteminin Üniversitesi İç Hastalıkları Bölümü’nde gastroenteroloji doçenti Peter Higgins’e göre diyare için yulaf ezmesi, muz, sade pilav ve elma olmak üzere kalın, yumuşak gıdalar tüketmenin en iyisidir. 

İshali Kesen Yiyecekler

Öncelikle doktora ve hastanelere gitmek gerekir. Ancak geçici kısa süren diyare problemlerinde bazı yiyeceklerin tüketimi sorunu azaltabilir.

✓ Yapılacak diyet değişiklikleri ile konforunuzu bozan karın ağrıları, yanma ve sulu dışkılama gibi problemlere dur diyebilirsiniz.

• Haşlanmış patates

✓ 2,5 saat ile 3 saat arasında sindirilebilir.

✓ Ph oranı 7,5 olan tatlı patates ishalde sıklıkla doktorlar tarafından da önerilen bir gıdadır.

✓ Yüksek orana beta- karoten içerir. Orta boy patates günlük A vitamini ihtiyacının yaklaşık yüzde 86’sını karşılayabilir.

✓ Haşlanmış patates sindirim sırasında bağırsaklara rahatsızlık verilen durumları önlemesi, toksinlerle savaşması ve  kolay sindirilmesi sebebiyle iyi gelir. İçerdiği antosiyaninler nedeniyle güçlü bir antioksidan özelliğindedirler.

• Kızarmış ekmek

✓ Özellikle beyaz ekmek kızartılarak tüketilebilir.

✓ Mide suyunu çekmesi ve kolay sindirilmesi açısından ishalin geçmesinde etkilidir.

✓ Bir öğünde 1 dilimden fazla yenmesi önerilmez.

✓ Kalorisi kızarmamış ekmek ile neredeyse aynıdır.

✓ Kızarmamış ekmeği aşırı tüketmek kabızlığa neden olabilir. Bunun için ekmek tüketimi konusunda çok dikkatli olmak gerekir.

• Kraker

✓ Yağsız, baharatsız ve basit sindirilmesi kolay olan krakerlerin ve fırınlarda satılan galetelerin yenmesi de faydalı olabilir.

✓ Örneğin çok açık çayla birlikte yenilen bir adet galete kompleks yiyecekler için gerekli olan sindirim süresinden daha az bir sürede sindirilir.

• Simit

✓ Simit de kraker ve galete ile aynı etkilere sahiptir.

✓ Simitte bulunan ve lezzet katan susam kaliteli doymamış yağ asitleri içerdiği için sindirimi ve bağırsak hareketlerini düzenler.

✓ İyi bir antioksidan kaynağı olması nedeniyle de özellikle parazitik kökenli durumlar için faydalı olacaktır. Ancak bu kapsamda doktorunuzun hastalığınız için koyduğu teşhis çok önemlidir.

• Derisiz ve yağsız tavuk eti

✓ Yağlı besinlerden uzak durmanız gerektiğini yukarıda da ifade etmiştik. Özellikle suda pişmiş tavuk eti iyi gelebilir.

✓ Aşırıya kaçmadan tüketilmesi gerekir çünkü 3 ile 3,5 saat arasında sindirilebilir.

✓ Proteinli gıdalarla aşırı beslenmek kabızlığa neden olabilir. Tavuk etinde bulunan yüksek protein de dışkıyı koyulaştırabilir.

• Probiyotik içeren besinler

✓ Süt, yoğurt ve ayran gibi probiyotik içeren gıdalar vücudunuzun ishalle olan savaşını kazanmanıza yardımcı olabilir.

✓ Bakterilerden ya da mikroplardan kaynaklanan durumlarda yoğurtta bulunan yararlı bakteriler cırcıra neden olan bakterileri öldürerek ortadan kalkmalarını sağlarlar.

• Limonlu su

✓ İçtiğiniz suya 5-6 damla limon sıkarak etki eden bakterileri ortadan kaldırabilir.

✓ Limonlu su içerek kaybettiğiniz sıvıyı ve bazı mineralleri de kazanmış olursunuz.

✓ Limonlu su ile alkali su elde etmiş olursunuz. Alkali ortamda ise bakteriler yaşayamaz.

• Elma sirkesi ve su 

✓ Limonlu su ile aynı etkilere sahip olan elma sirkesi de bakterilerin ölümü için birebirdir. Ancak aşırıya kaçılmamalıdır.

✓ Bir büyük bardak suya bir damla elma sirkesi damlatabilirsiniz. Günde 1 kere içmeniz yeterli olacaktır.

• Muz

✓ Sindirimi yaklaşık 2 saat kadar sürer ve et türlerine göre sindirimi daha kolaydır.

✓ Dışkının koyulaşmasına yardımcı olur.

✓ Özellikle ishalle birlikte  kaybedilen potasyum ve magnezyum gibi minerallarin geri kazanılmasını sağlar.

✓ Tokluk hissi vererek aşırı yemenizi de önleyecektir.

• Pirinç ve yabani pirinç

✓ Beyaz pirinç düşük lif oranına sahiptir ve muz gibi sindirimi kolay olup yaklaşık 2 saat sürer.

✓ Yağ içermemesi açısından etkilidir ve dışkının koyulaşmasında etkilidir.

✓ Yüksek antioksidan kaynağı olan yabani pirinç ise aslında pirinç değil, yabani bir yulaf türüdür.

✓ Diğer pirinçlere oranla iki kat protein içeren yabani pirinç siyah pirinç ile karıştırılmamalıdır.

✓ İçerdiği magnezyum ve demir açısından oldukça zengindir.

✓ İshal için önerilmez. Ancak yüksek lif içeriği nedeniyle bağırsakların çalışmasının düzenlenmesinde ve toksinlerin temizlenmesinde faydalıdır. Bu bağlamda sorun ortadan kalktıktan sonra onarım amacıyla kullanılabilir.

Uzak Durulması Gereken Yiyecekler

• Aşırı yağlı besinler
• Süt, yağ, dondurma ve peynir
• Alkol ve kola ve kahve gibi kafeinli içecekler
• Yapay tatlandırıcılar
• Fasulye, brokoli ve karnabahar gibi aşırı gaza neden olan gıdalar
• Uzun süre beklemiş ve dondurulmuş gıdalar

Bonus Bilgi: Kısa süreli ishal durumlarında krampları önlemek için 1 bardak papatya çayı içebilirsiniz.

✓ Çayın içinde 10 gram yaban mersini de ekleyebilirsiniz. Ayrıca 15 gram keçi boynuzunu soğuk suya koyup 15 dakika kısık ateşte kaynatıp içerek kısa sürede kurtulabilirsiniz.

• Bol su tüketin.
• Haşlanmış yumurta, patates, pirinç lapası, ayran, yoğurt, peynir, muz ve şeftali günlük beslenme programına dahil edilebilir.
• 20 gram bitter çikolata da faydalı olabilir.

Her türlü ishali durdurmak için 1 bardak keçi sütü, ayva suyu veya ham dut suyu içilebileceği gibi bir uzmana danışmak şartıyla semizotu tohumu yutmanız faydalı sonuçlar sağlayabilir.

İshali ne durdurur kısaca özetleyelim: Eğer mikrobik bir sorun yoksa buğday nişastası ve yoğurt karışımı, patates haşlaması, muz, katı yumurta, armut, ayva ve beyaz ekmek kısa sürede ishali durdurabilir.

• Enfeksiyon kökenli ishallerde ise ada çayı, papatya çayı, elma sirkesi ve limonlu su etkilidir. Ancak böyle bir durumda doktor kontrolü şarttır.

İshalin ciddi bir rahatsızlık ve sorun olduğunu unutmayın ve mutlaka doktorunuzun önerilerini dikkatle uygulayın. Ayrıca ellerinizi bol bol yıkayın ve hijyen kurallarına da dikkat edin.

Yazımızda ishale ne iyi gelir sorusunu ayrıntılı bir şekilde açıkladık ancak cevabını öğrenmek istediğiniz başka sorularınız varsa bize danışabilirsiniz.