Beslenmeniz yeterince protein içermiyorsa veya karaciğeriniz sağlıklı çalışmıyorsa kreatinin düşüklüğü çanları çalmaya başlar. Dahası kreatin seviyeleri yaşla birlikte ve gebelik durumunda azalır. Ayrıca vücuttaki kas oranını azaltan kasları eriten bir hastalık veya uzun süre hareketsiz kalma gibi durumlarda da düşmeye başlar.
Kandaki kreatinin miktarının düşük olması kas hasarına işaret eder. Bu yüzden test sonucunda kas yapısının ayrıntılı bir değerlendirmesi istenir. Bunun için kaslardan parça alınarak kas biyopsisi incelenir. Bazen de doktor kas enzim testi yapmanızı önerir.
Hem kreatinin düşüklüğü hem de kreatin yüksekliği vücut için pek hayırlı değildir. Bilhassa kreatinin seviyesinin aşırı yüksek olması böbreklerle ilgili problemleri düşündürür. En önemlisi de diyabetik böbrek hastalığı riski veya protein kaçağı riskinin fazla olmasıdır. Peki bu durumun nedeni nedir, kreatinin nedir, düşüklüğü neden olur, tedavisi nasıldır bu yazıda yanıtlıyoruz.
Kreatinin Nedir? Neye Yarar?
Kreatinin kaslarda enerji üretimi için oldukça önemli bir molekül olan ve kreatinden üretilen kimyasal atıklardan biridir. Özellikle kasların yıpranması ve yeniden yapılma sürecinde ortaya çıkan bir maddedir.
Vücutta bulunan kreatin miktarının yaklaşık % 2’si her gün bu önemli moleküle dönüşür. Oluşan bu atıklar kan dolaşımı aracılığıyla böbreklere taşınır ve burada filtrelenerek idrarla birlikte atılır.
Kreatinin Düşüklüğü
Böyle bir sorun varsa bir önce tedavi olmaya bakın. Neden mi? Yapılan bir araştırmada kanda bulunan bu önemli molekülün bakterilerle mücadele ettiği (1) ifade edilmektedir. Bağışıklığı da zayıflatan bu durum bir çok faktöre bağlı olarak ortaya çıkabilir. Eğer son zamanlarda kaslarda erime ya da hasar gibi durumlar söz konusu ise kan tahlili yaptırmak faydalı olabilir.
Genel kan testleriyle birlikte yapılabilir. Doktor gerekli gördüğü takdirde bu testi de isteyebilir. Ancak bu maddenin miktarının belirlenmesinde kan testi her zaman güvenilir değildir. Nedeni ise miktarının yaşa, cinsiyete ve ırka göre değişmesidir. Örneğin doğuştan siyah tenli insanların kandaki creatinin miktarları beyaz tenli aynı yaş grubunda ve benzer beslenme programlarına sahip insanlara göre oldukça daha fazladır.
Belirlenmesinde GFR olarak bilinen Glomerüler Filtrasyon Hızı testi de kullanılabilir. Özellikle böbreklerin iyi çalışıp çalışmadığını ölçmek ve çalışıyorsa ne kadar iyi çalıştığını belirlemek amaçlı olarak yapılır.
Kreatinin düzeylerinin değişmesi, etnik köken, boy uzunluğu, yaş ve cinsiyet GFR sonuçlarını etkilemektedir. Bu sonuçlarda düşük çıkarsa oldukça önemli bir eksiklikten söz edilebilir. Peki yetersizliği neden olur?
Nedenleri
Kreatin düşüklüğünün nedenleri beslenme, hastalıklar ve özel durumlar olmak üzere 3 ana başlık altında toplanabilir.
- Fazla su tüketimi: Aşırı su içmek kanı sulandırdığı için kan hacmine göre miktarı azalır ve test sonucunda düşük değerlere neden olabilir. Çok sık karşılaşılan bir durum değildir.
- Beslenme bozuklukları: Sağlıklı bir beslenme düzeniniz yoksa ve özellikle protein açısından zengin besinler yemiyorsanız kandaki miktarı azalacaktır.
- Vejetaryen: Eğer hayvansal ürünler yemiyorsanız ve gerekli protein ihtiyacınızı alamıyorsanız kandaki düzeyleri düşecektir.
- Myopati (Kas hastalıkları): Kasların hasar görmesine neden kas hastalıkları sonucunda kaslar erir ve kas kütlesinde azalmalar olabilir. Bu hastalıklar myotonik distrofi, Duchenne müsküler distrofi, miyastenia gravis ve inflamatuar miyozitler olarak sıralanabilir.
- Hareketsizlik ve yatağa bağlı kalma: Hareket etmeyen üşengeç insanlarda ve yatağa bağlı kalan insanlarda kaslar erimeye başlayacağından kas kütlesinde de azalmalar olur. Bu da kandaki seviyeyi düşürür.
- Hamilelik: Gebeliğin üçüncü ve altıncı ayları arasında kan testlerinde düşüklüğü gözlenebilir.
- Yaş: Yaşla birlikte metabolizma hızı ve kas kütlesi azalmaktadır. Bu nedenle kandaki kreatinin düzeylerinde azalma olur.
Normal Değerler
Test sonucunda ortaya çıkan değerler ne anlama geliyor? Hangi değerler normal hangileri yüksek, hangileri düşük aşağıda yer alan listeden bakarak öğrenebilirsiniz. Ancak değerler yaşa, cinsiyete, sağlık geçmişine ve hamilelik gibi özel durumlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Erkeklerdeki kas oranı kadınlara göre daha fazla olduğundan kan testi değerleri de daha yüksektir. Kan testi değerleri ne anlama geliyor? İşte kandaki kreatinin molekülünün normal değerleri;
- 3 – 18 yaş arasındaki çocuklar: 0,5 – 1,0 mg / dL
- 3 yaşın altındaki çocuklar: 0.3 – 0.7 mg / dL
- Yetişkin erkekler: 0,9 – 1,3 mg / dL
- Yetişkin kadınlar: 0,6 – 1,1 mg / dL
Somut bir örnek verecek olursak diyelim ki 25 yaşında 1,80 boyunda 78 kg ağırlığında bir erkeksiniz. Bu durumda kandaki değerler 0,9 ve 1,3 arasında olursa normaldir. Ancak 1,7 mg bir değer söz konusu ise diyabet, tiroit bezi, böbrekler ve susuzluk açısından değerlendirilmeniz gerekecektir. Yani son zamanlarda çok susuz kalmış olabileceğiniz gibi böbrek problemi gibi bir sorununuz da olabilir.
- Teşhis edilebilmesi için birden fazla test gerekebilir. Bunlar kan serum ve idrar testleridir.
Değerin 0,9 altına olması yani düşük çıkması durumunda ise yeterince protein alıp almadığınız, herhangi bir kas hastalığınız olup olmadığı veya karaciğeriniz araştırılmalıdır.
Tedavisi
Kas hastalıklarında hasarları ya da zayıflığı ortadan kaldırmak için çalışılır. Çünkü düşüklüğün asıl nedeni yetersiz kas kütlesidir. Bu yetersizliğe neden olan ve doğuştan gelen hormonlarla ilgili bir sorun varsa hormon ve ilaç tedavisine başlanabilir. Bu çok ciddi bir tedavi seçeneğidir ve ancak doktorun reçete ettiği ilaçlarla gerçekleşir.
Kas zayıflıkları genetik bir hastalık sonucunda değil de kişinin yaşam tarzından kaynaklanıyorsa fizik tedavi ve fitness ya da vücut geliştirme sporu ile giderilmeye çalışılır. Ancak vücut geliştirmeye başlamadan önce hastanın spor yapıp yapamayacağı bir fizik tedavi uzmanı tarafından teyit edilmelidir. Mümkünse tüm sağlık kontrolleri dahiliye uzmanı tarafından da yapılmalıdır.
Kasların güçlendirilmesinde egzersiz önerildiyse haftada 3-4 kez full body programları takip edilebilir. Bölgesel antrenmanlar bu durumda genellikle önerilmez. Özellikle kuvvet antrenman programlarına başlanması kas zayıflıklarını ortadan kaldırmak için etkili bir adımdır.
Kuvvet kazanmak için yapılacak diğer spor dalları ise yüzme, bisiklet sürme ve tempolu yürüyüş olarak sıralanabilir. Ancak bunlardan birkaçının seçilmesi daha etkili olabilir. Tabi ki doktor önerisi ile.
Kasla ilgili bir problemlerde fizik tedavi gerekebilir. Eğer doğuştan gelen bir kas hastalığı yoksa zayıflık hareketsizlikten ve spor yapmamaktan kaynaklanıyorsa hemen kaliteli bir spor salonuna yazılabilirsiniz. Bu bağlamda başlangıçtan en ileri seviyeye kadar egzersiz programları için “Adım Adım Vücut Geliştirme Programı- İlk 3 Ayda Muhteşem Fark” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Sorun karaciğer kaynaklı ise hemen ilaç ve yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavi olmalısınız. Tabi ki bunun için doktorunuzun kontrolü ve onun reçete ettiği ilaçların kullanımı gerekecektir. Sağlıklı bir beslenme ile etkili bir karaciğer detoksu yapabilirsiniz. Bu bağlamda karaciğere iyi gelen
- Enginar
- Limon
- Kırmızı pancar
- Lahana
- Yeşil çay
- Sarımsak
gibi besinleri tüketmeye kendinizi alıştırın.
Tahlil sonucunda kandaki kreatinin düzeyinin düşük çıkması yetersiz beslenme ve protein eksikliğinden kaynaklanıyorsa hemen bir diyetisyenden randevu alarak bu sorunu ortadan kaldırmak için ilk önemli adımı atabilirsiniz. Kandaki kreatinin düzeyini kısa sürede artırmak için hemen “En İyi Protein İçeren 20 Besin” başlıklı yazımıza bakmanız çok faydalı olacaktır.
