Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlenir? Bağışıklığı Güçlendiren Yiyecekler

Bağışıklık sistemi (immün sistem), vücudu, virüs, bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalara karşı koruyan bir sistemdir. Dolayısıyla, vücudun çeşitli hastalıklara karşı korunmasında sağlıklı bir bağışıklık sistemi büyük önem taşır. Bağışıklık (immünite) ise vücudun kendi yapısından farklı yapıdaki maddeleri düşman olarak algılayıp ortadan kaldırmasına yönelik aktivite göstermesidir. Sağlıklı bir yaşam için bağışıklığı güçlendirmenin yollarını biliyor olmamız oldukça önemlidir.

Hastalıklardan korunmak için bağışıklık sistemi nasıl güçlenir diyenler için çeşitli faktörlerden söz edebiliriz. Örneğin bu faktörlerden birisi beslenmedir. Günümüze kadar yapılan bilimsel araştırmalar, sağlıklı bir bağışıklık sisteminin, dengeli ve düzenli beslenme programı ile yakından ilişkili olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte düzenli spor ve olumlu yaşam alışkanlıkları kazanmış olmamız da güçlü bağışıklık için olmazsa olmazdır.

Ne yazık ki sağlıklı beslenme, düzenli spor ve uyku düzeni gibi faktörleri kontrol altına almış olmak güçlü bağışıklık için yeterli değildir. Bağışıklık sistemini zayıflatan faktörleri ortadan kaldırman sağlıklı beslenmek veya spor yapmak belli bir yere kadar faydalı olacaktır. O halde öncelikle bağışıklığı ne düşürür sorusuna göz atalım.

1) Bağışıklık Sistemini Ne Zayıflatır?

Her şey gelişti, olanaklar arttı ancak ortalık hastalıklar gün be gün artıyor. Teknolojik gelişmelere rağmen herkes artık daha çabuk hasta olur hale geldi. Bunun nedeni ise bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır.

Bağışıklık sisteminin zayıflamasında birçok faktör var. Bunlar, doğal ve kaliteli beslenmenin sağlanamaması ile başlıyor. Kaliteli beslenme kurallarına uygun olmayan beslenme tarzı maalesef hastalıklara davetiye çıkarıyor.

Sistemin zayıflamasına neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir: Yapay gıdalarla beslenme, D vitamini eksikliği, hava kirliliği, su kirliliği, yiyecek kirliliğidir. Bazen de bağışıklık sistemini organlarının gerektiği gibi çalışmamasıdır. Bunların arasında en önemlileri ve düzeltilmesi daha kolay olacak olanlar ise D vitamini eksikliği ve ekmeklerdir. D vitamini eksikliği alınacak multivitaminlerle ya da bu vitamini içeren besinlerle ortadan kaldırılabilir.

Türk toplumunun vazgeçilmez ana besin maddesi ekmek, içerdiği buğday nedeniyle bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz bir etkiye sahip. Bu noktada “Buğday neden zararlıdır?” sorusu akla geliyor.

Buğdayın ilk zamanlardaki kromozomu 14 idi. Zamanla bu kromozom sayısı 49’a kadar çıktı. Yani insanın yemesi için artık uygun bir genetik yapıda değil. Biliyorsunuz vücut kendi yapısına uygun olmayan her yabancı maddeye karşı önlem almaya çalışıyor. Bu buğdaylardan yapılan ekmekler ise bağışıklık sistemini olumsuz etkiliyor.

Bağışıklık sistemini oluşturan organları; bademcikler, lenf bezleri, timus, lenf düğümleri, karaciğer, dalak, peyer plakları, kemik iliği, lenf olarak sıralayabiliriz. Bu organlar lenfoid yapıdadır. Örneğin lenf bezleri yutağın üst kısmında ve burun boşluğunda bulunur ve antikorları yakalamakla görevlidirler. Sonuç olarak bu organ ve yapılardaki işaretleri dikkatle izlemekte fayda vardır.

2) Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Yiyecekler

Güçlü bağışıklık için sağlıklı ve kaliteli besinler tüketerek, vücudunuzun dış etkenlere direncini artırabilirsiniz. Bununla beraber, bağışıklıkta görevli olan hücrelerin işlevlerine yardımcı besinler tüketerek bedeninizi güçlendirebilirsiniz. Şimdi, bağışıklık sistemini güçlendiren besinlerle takviyelere daha yakından bakalım.

Listemizin ilk sırasında, c vitamini deposu olan turunçgiller yer alıyor. Portakal, mandalina, limon veya greyfurt yerken ağzı sulanmayan yok gibidir. Bağışıklık sisteminin normal işleyişinde önemli görevleri olan C vitamini, vücutta ne yazık ki depolanamaz veya sentezlenemez. Bunun için uzmanlar, günlük olarak yeterli miktarda doğal C vitamini içeren yiyeceklerin tüketimini önerirler. Doğal c vitamini kazanmak için Turunçgiller ise en önemli kaynaklar arasındadır. Ancak şeker içermeleri nedeniyle dikkatle tüketilmelidir.

a) Turunçgiller

C vitamini açısından diğer zengin bir besin grubu da biber çeşitleridir. Fakat, bu biber çeşitlerinden biri vardır ki besinler arasında en yüksek oranda C vitamini içeriğine sahiptir. Bakın ben size bir şey söyleyeyim mi? Kapya biberi giren eve doktor girmez. Diğer bir deyişle, bağışıklık sistemini güçlendirmek için turunçgillerden bile daha etkili olan bu biber çeşidini salatalarda ve yemeklerde kullanarak günlük alınması gereken c vitamini miktarının önemli bir bölümünü karşılarsınız. Ancak birçok uzman biberi yemeden önce sirkeli suda 15 dakika kadar bekletmeyi önermektedir.

b) Sarımsak

Listemizin üçüncü sırasında ise sarımsak bulunuyor. Sarımsak, bağışıklık sistemini güçlendirmek açısından o kadar kuvvetli ki yapılan bir araştırmada çeşitli kanser türlerinin önlenmesinde en etkili besin olarak bulunmuştur. Bununla beraber, çeşitli bilimsel çalışmalar sarımsağın bazı immün hücreleri aktifleştirerek savunmayı arttırabileceğini ve birçok bakteri, virüs, mantar ve parazit türlerine karşı oldukça etkili olabileceğini göstermiştir. Ayrıca içerisindeki sülfür bileşiği de bazı bakteri türlerini ortadan kaldırma özelliğine sahiptir. Ama sarımsağın bağışıklık sistemine yardımcı olabilmesi için çiğ tüketmeniz gerektiğini unutmayın.

c) Ev Yapımı Yoğurt

Bağışıklık sistemini güçlendiren gıdaların gözdesi ev yapımı doğal yoğurttur. Doğal yoğurt, bağırsak florasını düzenleyen bakteriler içerdiği için toksin yok edici ve patojenlere karşı savunmayı güçlendirici özelliktedir. Doğal yoğurdun bir başka özelliği de d vitamini içermesi sebebiyle vücudun savunma sistemine yardımcı olmasıdır. Ancak yoğurdun bağışıklık sisteminize katkıda bulunmasını istiyorsanız doğal ev yapımı olmasına özen göstermelisiniz.

d) Kabak Çekirdeği

Listemizin beşinci sırasında ise kabak çekirdeği veya ay çekirdeği yer alıyor. Eğer bağışıklık sisteminizi güçlendirmek istiyorsanız çinko, selenyum, magnezyum ve fosfor açısından zengin olan bu gıdaları tercih edebilirsiniz. Bununla birlikte, ay çekirdeği aynı zamanda savunma sistemini destekleyici özellikteki B6 ve E vitamini içermektedir. Dolayısıyla sağlıksız yağ ve şeker içeren gıdaları tüketmek yerine bir avuç kabak çekirdeği veya ay çekirdeği tüketmek bağışıklık sisteminizi güçlendirmenize yardımcı olacaktır.

e) Soğan

Bağışıklık sistemini güçlendirmek isteyenler için listemizin altıncı sırasında soğan bulunuyor. Tıpkı sarımsak gibi soğan da içerdiği bileşenler sayesinde savunma sistemini destekleyerek serbest radikalleri vücuttan uzaklaştırır ve zararlı hücrelerin çoğalmasını engellemeye yardımcı olur. Buna ilaveten, soğan ve yeşil yapraklılardan c vitamini deposu pazı, ıspanak ve kara lahana da bağışıklık sistemini güçlendirmek için oldukça etkili gıdalar olarak bilinmektedir.

f) Bitki Çayları

Listemizin yedinci sırasında papatya çayı, yeşil çay, ada çayı ve kekik yer alıyor. İçerdikleri güçlü antioksidanlar sayesinde vücuttaki mikropları uzaklaştıran bu bitki çaylarının bağışıklık sistemini desteklediğine inanılıyor. Bunun da ötesinde, çeşitli araştırmalarda bu bitki çaylarından bilhassa ada çayının virüsler üzerinde oldukça etkili olduğu görülmüştür. Eğer hamile değilseniz antiviral ve anti bakteriyel özelliklere sahip ada çayını özellikle soğuk algınlığının başlangıcında güvenle tüketebilirsiniz. İçerisine bir tatlı kaşığı kadar doğal bal katabilirsiniz.

g) Yemekler, Takviyeler ve Vitaminler

Bu gıdalara ek olarak, bağışıklık sistemini destekleyen yemekler ve takviyeler de bulunmaktadır. Özellikle, Canan Karatay tarafından da önerildiği üzere, kelle paça çorbası sık tüketilmese bile düzenli tüketildiğinde bağışıklık sistemini güçlendirici özelliklere sahiptir. Ayrıca, ev yapımı lahana turşusu, bağışıklık sistemini güçlendirmeye oldukça yardımcıdır. Bununla beraber, protein içeren yiyecekler, vücudun savunma sistemini desteklemek için olmazsa olmaz besin grupları arasındadır. Bağışıklığı güçlendiren vitaminleri ise  C, D, E ve B6 olarak sıralarız.

3) Bağışıklık Sistemini Nasıl Güçlendirebiliriz?

Bağışıklık sistemi bağırsak florasında başlar. Bu ortamda vücuda giren zararlı bakterilerin etkisini azaltabilen faydalı bakteriler de vardır. Bu flora bozulduğunda bağışıklık sistemi de zayıflar. Bağırsaklardaki florayı bozan en önemli faktörler buğday ekmeği yemek ve antibiyotik kullanmaktır. O halde ekmeği hayatımızdan tamamen çıkarmanız hastalıklara karşı en etkili önlemdir.

1. Ekmek yerine domates, salatalık, ceviz, fındık, fıstık, zeytin veya doğal yoğurt yiyin. Yine doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullanmayı bırakıp daha bitkisel tedavilere yönelin.
2. Limon suyu, portakal, maydanoz, kivi, sarımsak, soğan, pırasa ve bitkisel çaylardan adaçayı, papatya çayı veya ekinezya çayı tüketin. Yalnız hamile kadınların ada çayı içmesinin kesinlikle yasak olduğunu unutmayın. Ayrıca, C  ve D vitamini takviyesi, protein oranı yüksek olan gıdaları ve probiyotik içeren yoğurt, kefir gibi besinleri tüketerek bağışıklığı güçlendirmek mümkün.
3. Bağışıklık sistemini güçlendiren bazı mineraller var. Bunların başında çinko geliyor. Çinko vücutta bulunan birçok enzimin çalışmasını sağlayan esansiyel bir mineraldir. Bu enzimler genetik yapıyı oluşturan DNA’nın yapımında ve bu nedenle hücrelerin yenilenmesinde  ve kemik oluşumunda etkili olan enzimlerdir.
4. Enzimlerin karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında önemli fonksiyonları vardır. Bu nedenle çinko eksikliği bağışıklık sistemini de olumsuz yönde etkiler. Çinko antioksidan özellikte bir mineral olduğu için hücreleri koruyucu serbest radikaller içerir.
5. Çinko içeren besinler: Karides, midye, sığır eti ve diğer kırmızı etler yüksek miktarda çinko içermektedir. Tavuk, süt, yoğurt, peynir, kuruyemişlerden  kabak çekirdeği, kaju, badem ve yerfıstığı. Ayrıca ıspanak ve mantar da bitkisel çinko kaynağıdır.
6. Güçlü bir antioksidan özelliği ile hastalıklara karşı etkili bir koruyucu olan eser bir mineral de selenyumdur. Selenyum bağışıklık sistemi fonksiyonlarının çalışmasında ve devamlılığın sağlanmasında önemli fonksiyonlara sahiptir. Vücudun savunma enziminin bir bileşenidir. Bu nedenle selenyum eksikliği varsa giderilmeye çalışılmalıdır.
7. Selenyum içeren besinleri balık, ay çekirdeği, hindi eti, tavuk göğüs eti, kırmızı et, yulaf, mantar, yumurta, soğan ve esmer pirinç olarak sıralarız.
8. Bağışıklık sistemini güçlendiren bazı vitaminler var. Bunların başında hiç şüphesiz D vitamini gelir. Bu vitamininin eksikliğinde birçok hastalık meydana gelir. Çünkü bağışıklık sisteminin güçlenmesinde etkili olan D vitamini güneş enerjisi aktif hale gelir. Özellikle kemik zayıflığına neden olur. D vitamini eksikliğinin teşhisinde kan tahlilleri önemli olsa da tahlil yapmadan da bazı belirtileri vardır.
9. Bağışıklık sistemini güçlendiren bir diğer vitamin de içerdiği antioksidanlar sayesinde tabi ki C vitaminidir. Ne var ki C vitamini vücudun direncini artırır yani bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkileri vardır. Suda çözünen bir vitamindir ve fazlası terle ve idrarla atılır, depolanmaz. Bu nedenle her gün alınması gerekir.
10. C vitamini içeren besinleri yerseniz bağışıklığınız güçlenir. Örneğin karnabahar, maydanoz, şalgam, domates, yeşil sebzeler, lahana, turunçgillerden özellikle portakal, greyfurt ve mandalina, ayrıca limon, brokoli, kivi, kavun, dolmalık biber ve ahududu bağışıklık sistemini güçlendirmek için beslenme programına eklenebilir.
11. Şunları yemeniz bağışıklığı güçlendirir: Dolmalık biber, greyfurt ve brokolidir.
12. Sebzelerin uzun süre haşlanmaları C vitamini oranının azalmasına neden olur. Bu nedenle sebzeler fazla pişirilmeden yenmelidir. Bağırsak florasını ve bağışıklığı güçlendiren probiyotikler: Bağışıklık sisteminde bağırsakların ya da bağırsak florasının çok önemlidir.
13. Bağırsak florasını güçlendiren en etkili gıdalar ise probiyotiklerdir. Doğal yoğurt ve kefir probiyotik açısından çok zengindir. Antibiyotik kullanımı bu floradaki faydalı bakterileri öldürür ve florayı etkisiz hale getirir. Bu nedenle flora bozulunca bağışıklık sistemi de zayıflamaya başlar. Özellikle kefir bu floranın yeniden inşa edilmesinde, kaybolan yararlı bakterilerin yerine konmasında önemli bir etkiye sahiptir. Doğal yoğurt ya da evde yapılan yoğurtlar da aynı işlevi görür.

4) Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Bitkisel Çaylar:

Bu bitkisel çayların başında papatya çayı gelir. Papatyalar, 10-20 cm boylarında güzel kokulu, ilkbahar ve yaz aylarında görmeye alışık olduğumuz bitkilerdir. Bahar aylarında tamamen açılmalarını beklemeden erkenden toplanmaları ve gölgede kurutulmaları gerekir.

Papatya çayı, bağışıklık sistemine yardımcı bir bitkisel bir çaydır. Etkisini doğrudan bakteriler üzerinde gösterir. Özellikle mayıs papatyaları bakterilerin salgıladığı zehirli maddeleri ortadan kaldırır. Boğaz ağrılarında, grip ve nezle gibi durumlarda kullanılabilir. Bunun dışında bağırsaklardaki parazitlerin etkisiz hale getirilmesinde de etkilidirler. Kuvvetli bir müshil ile etkileri daha da artar. Ülsere iyi gelir, derideki yaraların iyileşmesini sağlar.

✓ Bağışıklık sistemi üzerinde etkili bir diğer bitki de ıhlamurdur.

Ihlamur çayı, grip ve soğuk algınlığını giderir, kansızlığa iyi gelir. Balla birlikte alındığında mide ülserlerini iyileştirir. Ayrıca damar tıkanıklığına da iyi gelir. Bağışıklık sistemini güçlendiren ve özellikle bakterilerin, virüslerin ve mikropların ölümüne neden olan adaçayı kan dolaşımını hızlandırır ve yorgunluğu da iyi gelir.

5) Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Sporlar

Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde kaliteli beslenme tek başına yeterli değildir. Düzenli spor yapmak da bağışıklık sistemi üzerinde oldukça etkilidir.

✓ Hücrelere daha fazla oksijen taşınması bağışıklık sistemi hücreleri için de çok önemlidir. Bu nedenle özellikle günde yarım saat yürüyüş, vücut geliştirme hareketleri, futbol, basketbol bağışıklık sistemine iyi gelir

✓ Stresten uzak durmak, mutlu olmak, bilgisayar, cep telefonu gibi cihazların kullanımını sınırlandırmak,  asitli gıdalardan ve şeker uzak durmak vücudunuzdaki asiti uzaklaştırarak mikropların yaşamasının zor olduğu alkali bir ortam yaratır. Böylece vücudunuz hastalıklara karşı direnci artar.